مطالعات سیتوژنتیکی و روشهای تکثیر ژنوتیپ های موجود عناب ziziphus jujuba mill. درخراسان جنوبی وکلکسیون موجود به همراه بررسی تاثیرات همزیستی میکورزایی

چکیده عناب (ziziphus jujuba mill..) از جمله درختان اقتصادی و مستعد توسعه در ایران است و به طور عمده در خراسان جنوبی کشت می گردد. این تحقیق در سال های 1391 ،1392 و 1393 با سه هدف، مطالعات سیتوژنتیکی، روش های تکثیر و تأثیر هم زیستی میکوریزایی عناب انجام شد. نتایج مطالعات سیتوژنتیکی حاصل از برداشت 135 نمونه از ژنوتیپ های عناب خراسان جنوبی و همچنین 13 ژنوتیپ باغ کلکسیون سربیشه نشان داد که تعداد کروموزوم ها در ژنوتیپ های مناطق عمده عناب خیز خراسان جنوبی و باغ کلکسیون 24=x2=n2 می باشد. در مرحله دوم از آنجایی که روش تکثیر درختان عناب یکی از مشکلات مهم باغداران می باشد، ارزیابی تکثیر جنسی و غیرجنسی عناب، انجام شد. آزمایش بخش تکثیر جنسی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی و در سه تکرار اجرا شد. نتایج آنالیز واریانس داده های مربوط به جوانه زنی نشان داد، اثر سن بذر، تیمار های بذری و اثر متقابل این دو در سطح (p?0.01) معنی دار بود. مقایسه میانگین داده های مربوط به اثر متقابل سن بذر و تیمارهای آن نشان داد که بیشترین درصد جوانه زنی در بذرهای رسیده کامل و با تیمار اسید جیبرلیک 500 پی پی ام بود. آزمایش تکثیر غیرجنسی، به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی اجرا شد. نتایج نشان داد که اثر سن پاجوش و زمان انتقال و اثر متقابل این دو فاکتور بر درصد گیرایی پاجوش در سطح (p?0.01) معنی دار بود. مقایسه میانگین داده های اثر متقابل سن پاجوش و زمان انتقال نشان داد که پاجوش های چهار ساله که در آبان انتقال پیدا کرد، دارای بیشترین درصد گیرایی بودند. در آزمایش سوم از آنجایی که هم زیستی میکوریزا به عنوان رایج ترین هم زیستی بین قارچ ها و گیاهان آوندی است و انواع گوناگونی دارد. به علت تأثیر مثبت این نوع هم زیستی بر رویش ، عملکرد در شرایط تنش زا ، سازش و گسترش جغرافیایی گیاهان، این بخش پژوهش به صورت تأثیر دور آبیاری (تنش آبی) بر میزان هم زیستی میکوریزایی گیاه عناب در طی یک دوره ی رشد بررسی شد. آزمایش در قالب فاکتوریل با طرح پایه ی بلوک های کامل تصادفی با سه فاکتور دور آبیاری، اندازه ی گیاه و زمان در دو تکرار در شرایط مزرعه ای اجرا شد. نتایج بررسی ها نشان داد، میزان هم زیستی میکوریزایی با طولانی شدن دور آبیاری درختان (تنش آبی بیشتر) افزایش می یابد. همچنین شدت هم زیستی میکوریزایی ریشه ها از اردیبهشت ماه تا مردادماه به طور قابل توجهی افزایش می یابد. واژه های کلیدی: عناب، سیتوژنتیک، تکثیر، بذر، پاجوش، هم زیستی میکوریزایی